Nowe świadczenia ZUS - co warto wiedzieć?

Wprowadzenie do systemu świadczeń ZUS

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) to instytucja, która odpowiada za realizację zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych w Polsce. ZUS wypłaca różnorodne świadczenia, które można podzielić na kilka kategorii:

• Świadczenia emerytalne i rentowe - emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne;
• Świadczenia chorobowe - zasiłki chorobowe, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłki opiekuńcze;
• Świadczenia wypadkowe - jednorazowe odszkodowania, renty wypadkowe;
• Świadczenia rodzinne - zasiłek macierzyński, zasiłek pogrzebowy;
• Świadczenia dla rodzin - Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, dofinansowanie do żłobka.

System świadczeń ZUS podlega ciągłym zmianom i aktualizacjom, aby lepiej odpowiadać na potrzeby obywateli. W 2023 roku wprowadzono szereg istotnych zmian, które omówimy w dalszej części artykułu.

Nowe świadczenia w 2023 roku

Rok 2023 przyniósł kilka istotnych nowości w systemie świadczeń ZUS:

1. Świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnościami

Jest to nowe świadczenie skierowane do osób z niepełnosprawnościami, które wymagają wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Wysokość świadczenia zależy od stopnia potrzebnego wsparcia, który jest ustalany przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.

Kluczowe informacje:

• Świadczenie może wynosić od 40% do 220% renty socjalnej (w zależności od poziomu potrzebnego wsparcia);
• Wsparcie jest przyznawane niezależnie od dochodu;
• Aby uzyskać świadczenie, konieczne jest uzyskanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.

2. Renta wdowia

To nowe rozwiązanie, które ma na celu poprawę sytuacji finansowej osób, które straciły współmałżonka. Renta wdowia umożliwia łączenie części renty rodzinnej z własną emeryturą lub rentą.

Najważniejsze zasady:

• Wdowa lub wdowiec może otrzymać 85% swojego świadczenia oraz 50% renty rodzinnej po zmarłym małżonku lub 85% renty rodzinnej oraz 50% własnego świadczenia;
• Świadczenie jest skierowane do osób, które ukończyły powszechny wiek emerytalny;
• Istnieje limit łącznej wysokości świadczeń (trzykrotność minimalnej emerytury).

3. Świadczenie "Aktywni Rodzice w Pracy"

To nowe świadczenie zastępujące dotychczasowe dofinansowanie do żłobka. Skierowane jest do pracujących rodziców dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia.

Szczegóły:

• Miesięczna kwota świadczenia to 1500 zł na dziecko;
• Świadczenie jest przyznawane niezależnie od dochodów rodziny;
• Warunkiem jest aktywność zawodowa obojga rodziców (lub jednego w przypadku samodzielnego wychowywania dziecka).

Waloryzacja świadczeń

W 2023 roku przeprowadzono znaczącą waloryzację świadczeń wypłacanych przez ZUS. Waloryzacja to proces zwiększania wysokości świadczeń, aby zrekompensować inflację i wzrost kosztów życia.

Waloryzacja emerytur i rent

W marcu 2023 roku emerytury i renty zostały zwaloryzowane o 14,8%. Jest to jedna z najwyższych waloryzacji w historii, spowodowana wysoką inflacją w 2022 roku.

Kluczowe informacje dotyczące waloryzacji:

• Minimalna emerytura wzrosła do 1588,44 zł brutto;
• Wszystkie emerytury i renty zostały podniesione o wskaźnik 14,8%;
• Dodatkowo wprowadzono kwotę gwarantowaną waloryzacji dla najniższych świadczeń.

Waloryzacja innych świadczeń

Oprócz emerytur i rent, waloryzacji podlegały również inne świadczenia:

• Renta socjalna wzrosła do 1588,44 zł brutto;
• Świadczenie przedemerytalne zostało podniesione do 1600,70 zł brutto;
• Zasiłek pogrzebowy pozostał na niezmienionym poziomie 4000 zł.

Trzynasta i czternasta emerytura

W 2023 roku wypłacono również dodatkowe świadczenia dla emerytów i rencistów:

• Trzynasta emerytura - wypłacona w kwietniu 2023 roku, w wysokości minimalnej emerytury (1588,44 zł brutto);
• Czternasta emerytura - wypłacona we wrześniu 2023 roku, w pełnej wysokości dla osób otrzymujących świadczenia do 2900 zł brutto, a dla osób z wyższymi świadczeniami obowiązywała zasada "złotówka za złotówkę".

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO) to świadczenie wprowadzone w 2022 roku, które jest kontynuowane w 2023 roku. Jest to wsparcie dla rodzin z dziećmi w wieku od 12. do 35. miesiąca życia.

Najważniejsze informacje o RKO:

• Wysokość świadczenia: łącznie 12 000 zł na drugie i każde kolejne dziecko;
• Sposób wypłaty: rodzice mogą wybrać, czy chcą otrzymywać 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące, czy 1000 zł miesięcznie przez 12 miesięcy;
• Dla kogo: dla rodzin wychowujących co najmniej dwoje dzieci (świadczenie przysługuje na drugie i każde kolejne dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia);
• Bez kryterium dochodowego: świadczenie jest przyznawane niezależnie od dochodów rodziny;
• Wniosek online: wniosek o RKO można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną.

Jak złożyć wniosek o RKO?

Aby złożyć wniosek o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, należy:

1. Zalogować się na swoje konto na Platformie Usług Elektronicznych Emp@tia;
2. Wybrać zakładkę "Rodzina";
3. Wypełnić elektroniczny wniosek RKO-R;
4. Podpisać wniosek profilem zaufanym, e-dowodem lub podpisem kwalifikowanym;
5. Wysłać wniosek elektronicznie.

ZUS rozpatruje wniosek w ciągu 2 miesięcy od jego złożenia. W przypadku pozytywnej decyzji, pieniądze są przekazywane na wskazany we wniosku rachunek bankowy.

Świadczenie "Aktywny Rodzic"

"Aktywny Rodzic" to nowy program wsparcia dla pracujących rodziców, który został wprowadzony w 2023 roku. Składa się z trzech różnych świadczeń:

1. Aktywni Rodzice w Pracy

Świadczenie to zastępuje dotychczasowe dofinansowanie do żłobka i jest przeznaczone dla rodziców dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia, którzy są aktywni zawodowo.

• Wysokość: 1500 zł miesięcznie na dziecko;
• Warunki: aktywność zawodowa rodziców (zatrudnienie, działalność gospodarcza, gospodarstwo rolne);
• Przeznaczenie: na finansowanie opieki nad dzieckiem (żłobek, klub dziecięcy, dzienny opiekun, niania).

2. Aktywnie w Żłobku

Jest to świadczenie dla rodziców dzieci uczęszczających do żłobków, klubów dziecięcych lub korzystających z opieki dziennego opiekuna.

• Wysokość: do 400 zł miesięcznie, ale nie więcej niż wysokość opłaty za pobyt dziecka w placówce;
• Warunki: dziecko musi uczęszczać do żłobka, klubu dziecięcego lub korzystać z opieki dziennego opiekuna;
• Dla kogo: dla rodziców dzieci, które nie kwalifikują się do świadczenia "Aktywni Rodzice w Pracy" (np. dzieci poniżej 12. miesiąca życia).

3. Aktywnie w Domu

To świadczenie dla rodziców, którzy rezygnują z pracy zawodowej lub nie podejmują zatrudnienia, aby osobiście opiekować się dzieckiem.

• Wysokość: 500 zł miesięcznie na dziecko;
• Okres wypłaty: od 12. do 35. miesiąca życia dziecka;
• Warunki: rodzic nie może być aktywny zawodowo i musi osobiście opiekować się dzieckiem.

Jak złożyć wniosek o świadczenie "Aktywny Rodzic"?

Wnioski o świadczenia z programu "Aktywny Rodzic" można składać wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:

• Platformę PUE ZUS;
• Portal Emp@tia;
• Aplikację mZUS;
• Bankowość elektroniczną.

Do wniosku należy dołączyć odpowiednie dokumenty potwierdzające spełnienie warunków, np. zaświadczenie o uczęszczaniu dziecka do żłobka lub umowę z nianią.

Inne ważne zmiany w świadczeniach

Oprócz nowych świadczeń i waloryzacji, w 2023 roku wprowadzono również inne zmiany w systemie świadczeń ZUS:

1. Zmiany w zasiłku chorobowym

Wprowadzono zmiany dotyczące kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich:

• Rozszerzono uprawnienia ZUS do kontroli zwolnień lekarskich;
• Wprowadzono możliwość przeprowadzania kontroli zdalnej (telefonicznej);
• Zaostrzono sankcje za nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnień lekarskich.

2. Zmiany w emeryturach pomostowych

Zniesiono wygasający charakter emerytur pomostowych, co oznacza, że prawo do tego świadczenia będą miały również osoby, które rozpoczęły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 1998 roku.

3. Zmiany w świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

Podwyższono próg dochodowy uprawniający do świadczenia uzupełniającego (tzw. 500+ dla niesamodzielnych):

• Próg dochodowy wzrósł do 2157,80 zł brutto;
• Świadczenie jest wypłacane w pełnej wysokości (500 zł), jeśli łączna kwota świadczeń nie przekracza 1657,80 zł brutto;
• Powyżej tego progu świadczenie jest zmniejszane na zasadzie "złotówka za złotówkę".

4. Zmiany w zasiłku pogrzebowym

Wprowadzono zmiany dotyczące terminu wypłaty zasiłku pogrzebowego:

• ZUS ma obowiązek wypłacić zasiłek pogrzebowy w ciągu 7 dni od złożenia kompletnego wniosku;
• Wysokość zasiłku pogrzebowego pozostała na niezmienionym poziomie 4000 zł.

E-ZUS - cyfrowa obsługa świadczeń

ZUS intensywnie rozwija swoje usługi elektroniczne, co znacząco ułatwia załatwianie spraw związanych ze świadczeniami:

1. Platforma Usług Elektronicznych (PUE) ZUS

PUE ZUS to nowoczesny portal, który umożliwia załatwianie spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi przez internet. Za pośrednictwem PUE ZUS można:

• Składać wnioski o świadczenia;
• Sprawdzać stan swoich spraw;
• Rezerwować wizyty w placówkach ZUS;
• Uzyskać informacje o swoich świadczeniach i płatnościach;
• Zadawać pytania ekspertom ZUS.

2. Aplikacja mobilna mZUS

W 2023 roku ZUS udostępnił nową aplikację mobilną mZUS, która umożliwia:

• Składanie wniosków o wybrane świadczenia;
• Sprawdzanie informacji o wypłatach świadczeń;
• Zamawianie legitymacji emeryta-rencisty;
• Uzyskanie zaświadczeń o pobieraniu świadczeń.

3. E-wizyty

ZUS wprowadził możliwość przeprowadzania e-wizyt, czyli konsultacji online z ekspertami ZUS. Podczas e-wizyty można uzyskać informacje na temat:

• Emerytur i rent;
• Zasiłków;
• Świadczeń dla rodzin;
• Ubezpieczeń i składek.

Aby umówić się na e-wizytę, należy skorzystać z formularza dostępnego na stronie internetowej ZUS.

4. Elektroniczne doręczenia

ZUS stopniowo wdraża system elektronicznych doręczeń, który umożliwia otrzymywanie decyzji i innych dokumentów w formie elektronicznej. Aby korzystać z elektronicznych doręczeń, należy posiadać konto na PUE ZUS i wyrazić zgodę na taką formę komunikacji.

Praktyczne porady

Na podstawie naszego doświadczenia w doradztwie emerytalnym, przedstawiamy kilka praktycznych porad dotyczących świadczeń ZUS:

1. Jak skutecznie złożyć wniosek o świadczenie?

Aby zwiększyć szanse na pozytywne rozpatrzenie wniosku, warto:

• Dokładnie zapoznać się z warunkami przyznawania danego świadczenia;
• Skompletować wszystkie wymagane dokumenty przed złożeniem wniosku;
• Dokładnie wypełnić wszystkie pola we wniosku;
• Złożyć wniosek z odpowiednim wyprzedzeniem (np. wniosek o emeryturę można złożyć nawet 30 dni przed osiągnięciem wieku emerytalnego);
• Korzystać z pomocy doradców ZUS lub profesjonalnych doradców emerytalnych.

2. Jak sprawdzić, czy przysługuje Ci dane świadczenie?

Aby sprawdzić swoje uprawnienia do świadczeń ZUS, możesz:

• Skorzystać z kalkulatorów dostępnych na stronie internetowej ZUS;
• Umówić się na e-wizytę lub wizytę osobistą w placówce ZUS;
• Zadzwonić na infolinię ZUS (22 560 16 00);
• Skonsultować się z doradcą emerytalnym.

3. Jak odwołać się od niekorzystnej decyzji ZUS?

Jeśli otrzymałeś decyzję odmowną lub niezgodną z Twoimi oczekiwaniami, możesz:

• Złożyć odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem ZUS w terminie miesiąca od otrzymania decyzji;
• Odwołanie powinno zawierać uzasadnienie oraz wskazanie, dlaczego uważasz decyzję za nieprawidłową;
• Do odwołania można dołączyć dodatkowe dokumenty, które nie były wcześniej brane pod uwagę.

4. Jak przygotować się do przejścia na emeryturę?

Aby dobrze przygotować się do przejścia na emeryturę, warto:

• Sprawdzić stan konta w ZUS i prognozowaną wysokość emerytury (można to zrobić na PUE ZUS);
• Zgromadzić dokumenty potwierdzające wszystkie okresy zatrudnienia;
• Rozważyć optymalny moment przejścia na emeryturę (każdy dodatkowy rok pracy może znacząco zwiększyć wysokość emerytury);
• Zaplanować swoje finanse na emeryturze;
• Skonsultować się z doradcą emerytalnym.